هدف «امتداد» چیست؟/ پژوهش تیمی ۲۰ نفره درباره فلسفه و فرهنگ عامه

مهدی انصاری کارگردان و تهیه‌کننده برنامه تلویزیونی «امتداد» که تاکنون سه قسمت از آن روی آنتن شبکه چهار سیما رفته است، با اشاره به اینکه ایده اولیه این برنامه در قرارگاه تحول سازمان شکل گرفت، درباره برنامه به خبرنگار مهر بیان کرد: با توجه به پیشینه و مطالعاتی که در این حوزه داشتم، تهیه این برنامه به من پیشنهاد شد و کار را شروع کردیم. ناگفته نماند که این برنامه در گروه تولیدات غیرنمایشی سیمرغ تولید شده است و بعد با توجه به محتوای برنامه و مخاطب خاصی که داشتیم با شبکه چهار برای پخش آن به توافق رسیدیم.

معرفی چهره‌ای تازه در زمینه اجرا

وی در پاسخ به این پرسش که چرا از یک چهره شناخته شده تلویزیونی برای میزبانی برنامه بهره نبرده است، گفت: ابتدا بگویم که رامین پورمند مجری برنامه نیست بلکه کارشناس میزبان است. با توجه به گستردگی مطالب و اشراف وی به کُتُبی که مبنای تولید برنامه است، بهترین گزینه‌ای بود که به نظرم به خوبی از پس میزبانی برآمد و اساساً چهره‌ای جدید به سازمان معرفی شد.

کارگردان برنامه تلویزیونی «امتداد» ادامه داد: ذکر این نکته خالی از لطف نیست که ما در این کار کارگردانی تلویزیونی به شکل مرسوم نداشتیم. طراحی‌هایی که از ابتدا در اتاق فکر ما شکل گرفت نیاز داشت خود من کار را کارگردانی کنم تا بتوانم همزمان ایده‌هایم را پیاده کنم.

انصاری درباره نحوه تعامل با مهمانان برنامه اظهار کرد: من معتقدم برنامه‌ای که گفت‌وگوهایش از یک سیر منطقی بهره ببرد و از پیش محورها مشخص باشد، کم پیدا می‌شود. در اتاق فکرهای متعدد، روند منطقی بحث‌های این برنامه مشخص شده بود و قبل از ضبط هر قسمت با مهمان در میان گذاشته می‌شد. مهمانان هم اکثراً با مسیر بحث موافق بودند هر چند طبیعتاً بعضی مواقع بحث سمت و سوی دیگری پیدا می‌کرد. می‌توانم بگویم نه همه چیز از قبل مشخص شده بود و نه همه چیز بداهه شکل می‌گرفت.

تیم پژوهشی ۲۰ نفره در کار

وی در ادامه درباره چالش‌های ساخت این برنامه مطرح کرد: در چند حوزه چالش‌های جدی داشتیم؛ محتوا، زمان و تولید. در محتوا مساله اصلی این بود که ۲۶ قسمت برنامه برگرفته از کُتبی است که نزدیک به ۴۰۰ نفر از استادان و هیأت علمی دانشگاه‌های آمریکا در حوزه فرهنگ عامه و فلسفه کار کرده‌اند. انتخاب از بین این عناوین، مطالعه کتب و پژوهش درباره موضوع خاص چالش‌هایی جدی بود. با توجه به زمان کم، تیم پژوهشی ۲۰ نفره ما شروع به کار کردند. هر کدام از پژوهشگران به نحوی انتخاب شدند که سابقه تحقیق در موضوع محوله را داشته باشند. از سوی دیگر بعضی کتب در ایران ترجمه نشده و لازم بود ترجمه شوند. مدیریت این گروه پژوهشی، ترجمه بعضی عناوین و جلسات متعدد اتاق فکر جهت غنابخشی و دسته‌بندی خروجی پژوهشگران چالش‌هایی جدی بود که در مدت زمان کمی باید انجام می‌شد.

کارگردان برنامه تلویزیونی «امتداد» افزود: این چالش‌ها در صورتی بود که اعضای پیش‌تولید سابقه برخورد با موضوع را داشتند. از سوی دیگر مساله، تولید برنامه بود. همانطور که مخاطبان هم دیده اند، برنامه از ساختارهای مرسوم برنامه‌های گفت‌وگومحور تبعیت نمی‌کند و بر خلاف اکثر برنامه‌های گفت‌وگومحور، اینطور نیست که ۲ نفر راحت بنشینند و گفت‌وگو کنند، بحث‌ها باید غنی، کم حاشیه و هدفمند جلو می‌رفت که هم پدیده به مخاطب معرفی شود و هم امتداد فلسفی آن‌ها طبق کتاب‌های فرهنگ عامه و فلسفه و سایر منابع به مخاطب ارائه شود که کار را برای هر ۲ کارشناس سخت می‌کرد.

انصاری با اشاره به اینکه برنامه سه بخش کلی دارد، گفت: یکی از بخش‌ها، ابتدا و پایان برنامه است که روایت گر کلیت برنامه است. برنامه به نحوی است که تمام بخش‌های دیگر ذیل آن و در ذهن دانای کل شکل گرفته است. ذیل این دانای کل ۲ بخش گفت‌وگو و آیتم‌های تصویری را داریم که مکمل یکدیگرند و به شکلی در هم تنیده شده‌اند که ضمن نگه داشتن تمپو، اطلاعات تکمیلی را به مخاطب ارائه کند و اگر مخاطبی متوجه بخشی از بحث‌های فلسفی نشد، از طریق آیتم‌ها که بیان ساده‌تری دارند، مفاهیم مربوطه را درک کند.

وی ادامه داد: بعد از انتخاب عناوین ۲۶ قسمت که بتواند به نوعی نگاه جامع به مباحث غرب و شرق داشته باشد، کُتب مربوطه ترجمه شد و مورد مطالعه قرار گرفت. سپس در جلسات اتاق فکر درباره کتب، مباحث بیشتری با توجه به روند کلی برنامه نیز در هر قسمت گنجانده شد. می‌توان گفت در هر قسمت مباحث فلسفی و اندیشه‌ای بیشتری نسبت به آنچه در کتاب‌ها است، بیان می‌شود.

پدیده‌های اطراف خود به خودی و از روی سرگرمی نیست

تهیه‌کننده «امتداد» با اشاره به اینکه قطعاً مخاطب خاص با این برنامه ارتباط بیشتری برقرار می‌کند، تصریح کرد: ما تاکنون واکنش‌های مثبتی از استادان دانشگاه و دانشجویان حوزه‌های مربوطه داشته‌ایم اما سعی شده است با استفاده از آیتم‌ها و حضور کارشناسان مهمان که بیشتر به عناوین فرهنگ عامه می‌پردازند تا مسائل فلسفی، مخاطب عام را نیز مدنظر داشته باشیم. علاوه بر این در طراحی دکور، دکوپاژ، تدوین گفت‌وگو و آیتم‌ها سعی کردیم از تمام ظرفیت‌ها برای افزایش جذابیت برنامه و جلب مخاطب بهره ببریم.

انصاری در پایان عنوان کرد: اصل کلام ما این است که فرهنگ عامه و پدیده‌های اطراف ما خود به خودی و از روی سرگرمی نیست و همه اطراف ما امتداد نگاه‌های فلسفی و دارای جهان بینی‌ها هستند. حالا سوال اینجاست که چقدر ما توانسته‌ایم اندیشه‌های حکمی و اسلامی خود را در جامعه امتداد دهیم.

برنامه تلویزیونی «امتداد» محصول مرکز سیمرغ، به سردبیری سیدعرفان حسینی و میزبانی رامین پورمند که با نگاهی کلی به اندیشه‌های غرب و شرق، به بررسی اندیشه‌ای و فلسفی حوزه‌های مختلف فرهنگ عامه می‌پردازد، در ۲۶ قسمت ۵۵ دقیقه‌ای تولید شده است و هر هفته جمعه‌ها ساعت ۱۶ روی آنتن شبکه چهار سیما می‌رود. همچنین تکرار این برنامه شنبه ساعت ۱۷ و چهارشنبه ساعت ۹ خواهد بود.